Rodzaje żarówek – halogeny, świetlówki, ledy

Zmieniając oświetlenie w domu, być może zastanawiasz się jakie rodzaje żarówek zastosować. Obecnie jest cały ich wysyp: żarówki tradycyjne, halogeny, świetlówki czy najnowsze ledy. Dla poprawności językowej tylko dodam, że tak naprawdę słowo „żarówka” powinno się odnosić tylko do źródeł światła, które do świecenia wykorzystują żarnik. Niemniej w potocznej mowie stosowane jest również do świetlówek kompaktowych oraz led-ów.

Źródła światła dla potrzeb oświetlenia domu generalnie można podzielić na trzy grupy: żarowe, świetlówkowe oraz LED. Różnią się one m.in. długością świecenia, wydajnością, barwą światła, wiernością oddawania barw oraz oczywiście ceną. Zbiorcze zestawienie parametrów znajdziesz na końcu artykułu.

Rodzaje żarówek do oświetlenia w domu

Żarówki i halogeny

Żarówki występują w dwóch odmianach:

• tradycyjne – mają bardzo ciepłe światło, które dodaje pomieszczeniom przytulności; światło w nich wytwarzane jest przez rozgrzany cienki żarnik – najczęściej wolframowy; stąd nazwa – źródło żarowe; bańki żarówek mogą być przezroczyste, matowe – białe lub barwione na pastelowe kolory; natężenie światła zależy od mocy żarówek (mają dość niską skuteczność świetlną); są tanie w zakupie, ale stosunkowo drogie w eksploatacji; dlatego wypierane są przez energooszczędne zamienniki,
• halogenowe – dają światło chłodniejsze niż żarówki tradycyjne, ale nadal ciepłe; żarówki halogenowe dają średnio dwa razy więcej światła niż tradycyjne tej samej mocy i świecą dwa-trzy razy dłużej; żarówki halogenowe wysokonapięciowe (przystosowane do zasilania napięciem 230 V) można stosować w takich samych oprawach jak żarówki tradycyjne, zaś niskonapięciowe (6, 12 lub 24 V – wymagają transformatora) i są stosowane w oprawach specjalnych; mogą emitować światło rozproszone lub skupione.

Żarówki emitują światło o pełnym spektrum widmowym dzięki czemu wiernie oddają kolory oświetlanych przedmiotów.

Świetlówki liniowe, kołowe i kompaktowe

Świetlówki również możemy podzielić na dwa rodzaje:

• niezintegrowane, składające się szklanej rury – prostej lub o określonym kształcie, wyposażonej w zakończenia pasujące do konkretnej oprawy; aby świetlówka mogła świecić w oprawie oświetleniowej musi znajdować się magnetyczny lub elektroniczny układ stabilizująco-zapłonowego (statecznik); najczęściej używane są do oświetlania większej przestrzeni,
• kompaktowe (zintegrowane), w których elementy składowe są ze sobą trwale połączone; statecznik umieszczony jest w oprawce świetlówki; mogą one zastępować tradycyjne żarówki; mogą mieć różne kształty; ich sprawność jest 5-krotnie wyższa niż żarówek tradycyjnych, zaś trwałość zazwyczaj 10-krotnie.

W zależności od budowy statecznika wyróżnia się dwa jego rodzaje: z ciepłym i z zimnym zapłonem. W „ciepłym” występuje wstępne podgrzewanie elektrod świetlówki zanim zostanie ona wzbudzona do świecenia. W „zimnym” tego nie ma i świetlówka zapalana jest prawie natychmiast po włączeniu. Skutkuje to jednak silnym wpływem częstotliwości włączeń świetlówki na jej trwałość. Dlatego świetlówki z ciepłym zapłonem są trwalsze i mogą być wykorzystywane jako zamiennik żarówki w szerszym zakresie. Świetlówki z zimnym zapłonem lepiej jest natomiast stosować w miejscach, w których światło włącza się na długo – na przykład w przedpokojach czy też na zewnątrz (są odpowiednie ich rodzaje), natomiast raczej nie zaleca się ich w pomieszczeniach, gdzie światło zapala się na krótko i często – na przykład w łazienkach czy sypialniach.

Świetlówki są dostępne w różnej barwie emitowanego światła od bardzo ciepłej do bardzo zimnej. Również ich współczynnik oddawania barw może mieć różną wartość. Dlatego przy ich zakupie należy zwrócić uwagę na parametry. Do zastosowań domowych współczynnik oddawania barw powinien mieć wartość co najmniej większą od 80.

LED, ledy

To, co wypiera zarówno źródła żarowe jak i świetlówkowe to ledy. Samodzielnie świecąca dioda wymaga zasilacza prądowego. Ten jednak w lampach przeznaczonych do domu jest zazwyczaj zintegrowany z diodą. Dlatego w sprzedaży są sprzedawane źródła LED będące bezpośrednimi zamiennikami tradycyjnych żarówek, halogenów oraz świetlówek. LEDy występują zarówno na napięcie sieciowe 230V jak i niskie np. 12V lub 24V.

LEDy tak jak świetlówki są dostępne w różnej barwie emitowanego światła. Również ich współczynnik oddawania barw może mieć różną wartość. Dlatego kupując źródło LED należy sprawdzić jakie ma parametry. Niektórzy producenci pomijają podawanie na opakowaniu wartości współczynnika barw (oznaczany jako Ra lub CRI). Można wtedy domniemywać, że jest na tyle niski, że postanowiono się tym nie chwalić.

Niewątpliwą zaletą ledów jest ich wysoka skuteczność, długa trwałość oraz mała wrażliwości na częstość załączeń. Dlatego mogą być lepszym zamiennikiem żarówek niż świetlówki kompaktowe.

LEDy to nie tylko zamienniki źródeł żarowych w dotychczasowych lampach. Ze względu na ich miniaturyzację mogą być łączone z meblami, ścianami, chowane pod półkami, w stopniach, progach, uchwytach itd. Poza światłem białym dostępne są też ze światłem w określonej barwie lub nawet z możliwością sterowania i zmiany barwy światła. LEDy ze względu na swoją wszechstronność dają szerokie możliwości tworzenia oświetlenia.

Jakie więc rodzaje żarówek wykorzystasz do oświetlenia w domu? Ze względów oszczędności energii elektrycznej dobrym wyborem będą LEDy. Może się jednak okazać, że w niektórych sytuacjach świetlówka też się jeszcze sprawdzi. Halogeny i żarówki powoli odchodzą w zapomnienie. Jednak i one zupełnie nie znikną i znajdą swoje miejsce np. w oświetleniu dekoracyjnym. Halogeny w żyrandolach z kloszami kryształowymi nadal dają bardzo ładne „skrzące” światło, a specjalne żarówki z wydłużonymi żarnikami stworzą przytulny klimat. Tak więc w domu jest miejsce na różne rodzaje żarówek.

Źródło światła to tylko jeden z elementów, który trzeba brać pod uwagę przy projektowaniu oświetlenia. Zobacz jeszcze, jakie są rodzaje oświetlenia w domu.