Oświetlenie w jadalni powinno służyć przede wszystkim stworzeniu atmosfery uprzyjemniającej codzienne i okolicznościowe spożywanie posiłków.
Właściwe rozplanowanie oświetlenia, które pozostaje w harmonii z wystrojem i kolorystyką wnętrza, to najważniejszy aspekt podczas projektowania miejsca przeznaczonego do spożywania posiłków. Głównym elementem wyposażenia jadalni jest niewątpliwie stół, który dzięki odpowiedniej oprawie i oświetleniu może stać się prawdziwą ozdobą mieszkania. Wykreowany światłem klimat wnętrza jadalni powinien przede wszystkim zachęcać do wspólnego jedzenia, integrując rodzinę i przyjaciół.
Estetyka i ergonomia w oświetlaniu stołu
Urządzenie wygodnego miejsca spożywania posiłków wiąże się z wygospodarowaniem przestrzeni, niezbędnej do ustawienia stołu oraz krzeseł, w ilości odpowiedniej do wielkości blatu. Aby umożliwić swobodne przejście i odsunięcie krzesła, stół powinien być usytuowany w odległości około 45-60 cm od ściany lub innych, sąsiadujących z nim elementów. Bardzo istotne jest zapewnienie osobom siedzącym przy stole odpowiedniej powierzchni blatu, wystarczającej do swobodnego ułożenia talerzy i sztućców. Wielkość pomieszczenia posiada decydujący wpływ na wybór kształtu i rozmiaru stołu oraz na sposób jego oświetlenia. Okrągłe i rozkładane modele stołów są wygodniejsze w mniejszych pomieszczeniach, zajmują mniej miejsca i nie utrudniają komunikacji. Do pomieszczeń podłużnych bardziej odpowiednie są stoły prostokątne, które w przypadku mniejszej powierzchni mogą funkcjonować z narożną ławą.
Przyp. red. – Artykuł pochodzi z archiwum redakcyjnego. W jego treści znajdziesz opisy dotyczące źródeł światła starszego typu. Obecnie zaleca się ich zamianę na odpowiadające im zamienniki wykonane w technologii LED. Sama natomiast rola i zadania światła nadal są aktualne.
Dobrym i sprawdzonym rozwiązaniem oświetlenia stołu w jadalni jest zastosowanie opraw wiszących, rozświetlających bezpośrednio z góry powierzchnię blatu. Decyzja o kształcie i ustawieniu stołu ma istotne znaczenie już na etapie wykonywania instalacji elektrycznej, przy rozplanowaniu układu punktów świetlnych. Stoły okrągłe dobrze prezentują się w oświetleniu lampą zwieszoną centralnie pośrodku blatu, z jednym lub wieloma źródłami światła. Podłużne stoły można oświetlić kilkoma niewielkimi, bliźniaczymi oprawami, ułożonymi w rzędzie obok siebie. Rozmieszczając lampy, nad stołem rozkładanym, należy sugerować się jego minimalnym rozmiarem, aby oprawy nie wykraczały poza powierzchnię blatu i nie znajdowały się nad głowami użytkowników. W takim przypadku należy ograniczyć oświetlenie do trzech lamp. Po rozłożeniu stołu jedna oprawa powinna zawisnąć nad środkowa częścią stołu, dwie pozostałe – doświetlić części boczne. W każdym rozwiązaniu dużym udogodnieniem jest możliwość regulacji wysokości lampy oraz natężenia światła.
Klosz lampy powinien być zawieszony na wysokości, która umożliwi dokładne, lecz niezbyt jaskrawe oświetlenie płaszczyzny całego stołu. Regulacja wysokości pozwala w niektórych sytuacjach obniżyć lampę, sprawiając, że strumień światła będzie bardziej skoncentrowany. Występujące w polu widzenia, wewnętrzne elementy abażuru, nie powinny być zbyt jaskrawe – wskazana jest powierzchnia matowa, o małym współczynniku odbicia światła. Jeżeli wybieramy lampę z widocznym źródłem światła, np. żyrandol świecznikowy lub szczególnie popularne ostatnio lampy z zupełnie przeźroczystym kloszem, należy zastosować białe, matowane żarówki lub energooszczędne świetlówki kompaktowe, których mleczna bańka nie wywołuje olśnienia. Eliminację tego szkodliwego zjawiska umożliwiają także żarówki reflektorowe ze specjalnie ukształtowanym odbłyśnikiem, dzięki któremu strumień światła jest bardziej skupiony i nie ulega rozproszeniu.
Wybierając do oświetlenia stołu barwne, przeświecalne klosze, należy zachować dużą ostrożność, ponieważ mogą obco i nienaturalnie zmieniać wygląd potraw i osób siedzących przy stole. Z tego również względu, do oświetlenia stołu, nie należy stosować kolorowych źródeł światła. Szczególnie niekorzystne przekłamania powodują intensywne odcienie zieleni, czerwieni i błękitu. Niekorzystnie i mało apetycznie będzie wyglądać np. wędlina, oświetlona zielonym światłem lub sałata w świetle czerwonym. Zachęcającą ekspozycję potraw można zapewnić korzystając z halogenowych źródeł światła oraz świetlówek kompaktowych o barwie ciepło białej.
Oszczędność i estetyka w wykorzystaniu źródeł światła
Obok wygody i estetyki, przy realizacji oświetlenia jadalni, warto zatroszczyć się o trwałość i oszczędność energii wykorzystując ekonomiczne źródła światła. W zależności od rodzaju zastosowanych opraw, możemy wykorzystać niskonapięciowe kapsułki lub reflektory halogenowe, lampy halogenowe dostosowane do tradycyjnych opraw, wskazane, jako ekonomiczny zamiennik zwykłej żarówki oraz cieszące się coraz większą popularnością – energooszczędne świetlówki kompaktowe. Nowoczesne źródła światła charakteryzują się różnorodnością kształtów – zastępują z powodzeniem tradycyjne żarówki, pozwalają zaoszczędzić energię, a co najważniejsze są bezpieczne dla zdrowia.
Staranny dobór rodzaju źródeł światła ma duże znaczenie nie tylko w oświetleniu nad stołem, które jest oświetleniem miejscowym, niewystarczającym do uzyskania dobrych warunków świetlnych, umożliwiających optymalną widoczność w całym wnętrzu. Dużo uwagi należy poświęcić oświetleniu ogólnemu, które stanowi podkład dla lamp oświetlających stół oraz inne elementy wnętrza. Zarówno w jadalni usytuowanej w oddzielnym pomieszczeniu, jak i w przestrzeni wielofunkcyjnej, z wydzielonym miejscem spożywania posiłków, oświetlenie ogólne powinno być równomiernie rozproszone i stonowane. Dobre efekty można uzyskać stosując wielopunktowe oświetlenie halogenowe przy wykorzystaniu opraw wbudowanych w sufit podwieszany. W przypadku niskich pomieszczeń, gdzie wskazane jest optyczne podwyższenie przestrzeni, niezawodne rezultaty przynosi instalacja kinkietów naściennych oraz stojących opraw podłogowych, kierujących światło do góry, szerokim strumieniem na sufit. Oświetlenie takie, pozwala uzyskać złudzenie wysokości pomieszczenia, równomiernie rozprasza światło, które po odbiciu od płaszczyzny sufitu, ogarnia całe wnętrze.
Specjalnego oświetlenia wymagają oryginalne i dekoracyjne elementy wnętrza jadalni. Warto podkreślić delikatnym podświetleniem oryginalną oprawę okienną, kącik zieleni, ozdobne akwarium, filary, ścianki dzielące przestrzeń, wnęki, kominek i inne detale architektoniczne. Uniwersalne i praktyczne są lampy, w postaci niewielkich reflektorów, kierujące światło bezpośrednio na powierzchnie i przedmioty, które chcemy uwypuklić, podkreślając ich zalety. Zamontowane w szeregu źródła światła powinny być niezależnie włączane, stosownie do okoliczności i potrzeb.
Oświetlenie otoczenia stołu
Dużą rolę w aranżacji wnętrza jadalni odgrywa oprawa świetlna otoczenia stołu, w którym istotne jest m.in. miejsce przechowywania naczyń, porcelany, sztućców, obrusów oraz innych elementów nakrycia stołu. Nasze wymagania w tym zakresie może spełnić dostosowany stylistycznie do wnętrza, tradycyjny, kredens lub lekka, nowoczesna witryna z przeszklonymi drzwiami. Praktycznym elementem jest również mobilny stolik do serwowania potraw, z kilkoma szufladami, w których można przechowywać akcesoria stołowe. Wewnątrz mebli o charakterze ekspozycyjnym, warto zainstalować halogenowe źródło światła niewielkiej mocy, aby wydobyć urok przechowywanej zastawy i doświetlić dodatkowo pomieszczenie. Wyróżniający się ciekawą formą mebel, jako oryginalna ozdoba wnętrza, powinien być dodatkowo oświetlony subtelnym światłem podkreślającym jego formę.
Jadalnia połączona z kuchnią
Wygodne usytuowanie jadalni w pobliżu kuchni powinno sprzyjać łatwemu i bezpiecznemu podawaniu gorących dań, bezpośrednio po ich przyrządzeniu. Jeżeli kuchnia i jadalnia są ze sobą połączone, lub miejsce spożywania posiłków jest wydzielone z przestrzeni kuchennej, należy wyraźnie zróżnicować warunki świetlne, związane z przeznaczeniem funkcjonalnym obydwu stref. Dzięki niezależnemu oświetleniu, po skończeniu przygotowywania posiłków, można wyłączyć lampy w części kuchennej, skupiając uwagę na oświetlonej jadalni. Przy budowaniu odpowiedniego nastroju, pomocne są lampy, wyposażone w regulator natężenia mocy. Użytkownicy mieszkań, wyposażonych w małą, wąską kuchnię, typu frankfurckiego (typowe rozwiązanie w wielorodzinnym budownictwie polskim późnych lat osiemdziesiątych), często decydują się na radykalne krok, całkowitego lub częściowego wyburzenia ściany i połączenia kuchni z sąsiadującym pokojem.Uzyskaną w ten sposób przestrzeń można zagospodarować, lokalizując na granicy pomieszczeń wygodny i praktyczny – przy drobnych posiłkach i porannej kawie – barek, nad którym warto zawiesić szereg ozdobnych opraw powiązanych stylistycznie z lampami w pokoju, lub zainstalować źródła halogenowe w oprawach wbudowanych w panel, stanowiący kontynuację oświetlenia w kuchni.
Jadalnia oddzielnym pomieszczeniem
Idealnym rozwiązaniem jest przeznaczenie oddzielnego pomieszczenia na jadalnię i stworzenie w nim przyjaznego klimatu, sprzyjającego uroczystym posiłkom i spotkaniom w gronie najbliższych. W pomieszczeniu, gdzie planujemy urządzanie przyjęć, oświetlenie powinno tworzyć nieco intymny nastrój, koncentrować się na stole oraz kilku detalach w jego otoczeniu. W równomiernie, niezbyt jaskrawo oświetlonym pomieszczeniu, dzięki akcentom świetlnym możemy wydobyć istotne dla programu przyjęcia elementy. Centralnym elementem powinien być stół z niezależnym oświetleniem, wydobywającym urok dekoracyjnej zastawy. Po skończonej uczcie, wygaszone lub ściemnione światło, pozwoli w dyskretny sposób ukryć nieporządek.
Dodatkowe, niewielkie reflektorki kierunkowe z halogenowym źródłem światła, przenośne lampy stołowe i podłogowe, wyposażone w praktyczny „ściemniacz”, pozwolą wydobyć istotne podczas bankietu miejsca, np. barek z napojami i przekąskami, sprzęt muzyczny, stolik kawowo-deserowy, przy którym goście mogą zebrać się na pogaduszkach po głównym posiłku. W niektórych sytuacjach, warto przewidzieć kilka dekoracyjnych, barwnych źródeł światła, wykorzystując pastelowe żarówki typu Softone lub kolorowe filtry, stosowane w lampach reflektorowych wyposażonych w halogeny.
Jadalnia w pomieszczeniu wielofunkcyjnym
Skromniejsze warunki mieszkaniowe często nie pozwalają przeznaczyć na miejsce spożywania posiłków, osobnego pomieszczenia. Dzięki odpowiednim staraniom, z powodzeniem może być ono częścią, wydzieloną z salonu lub wielofunkcyjnego pokoju dziennego. Jeżeli pomieszczenie, w którym usytuowana jest jadalnia, służy równocześnie do pracy, odrabiania lekcji, oglądania telewizji i odpoczynku, należy zadbać o oświetlenie sprzyjające wykonywaniu wszystkich przewidywanych czynności. Poprawę wygody użytkowania mogą przynieść przesłony, porządkujące przestrzeń Wśród wielu ciekawych rozwiązań elementów architektonicznych, dzielących wnętrze pomieszczenia, na szczególną uwagę zasługują te, które zawdzięczają swój efektowny wygląd działaniu światła. Można do nich zaliczyć lekkie, ażurowe, podświetlone ścianki, przesłony z przepuszczających światło pustaków szklanych, parawany wykorzystujące blachę perforowaną, podziały witrażem lub lustrem weneckim.
Projektując oświetlenie w przestrzeni wielofunkcyjnej należy przewidzieć zmienność warunków świetlnych w czasie i w przestrzeni w zależności od wykonywanych czynności. Częstym błędem jest skoncentrowanie światła w centralnym punkcie pomieszczenia, przy jednoczesnym ulokowaniu strefy jadalni oraz innych stref funkcjonalnych przy ścianie. Źródło światła, występujące wówczas z tyłu za plecami osób siedzących przy stole, niedostatecznie oświetla płaszczyznę blatu, jest ona zacieniona, zastawa stołowa prezentuje się niezbyt efektownie. Rozmieszczając oświetlenie poszczególnych stref należy pogodzić potrzeby wszystkich domowników. Niedopuszczalna jest sytuacja, w której nie doświetlona strefa jadalni z trudem pozwala domyślić się, jakie potrawy podano do stołu, a zbyt jaskrawe oświetlenie w strefie przeznaczonej do innych celów, niweczy starania w budowaniu odpowiedniej atmosfery we wnętrzu.
Aby w pełni cieszyć się spożywaniem i celebracją posiłków, pielęgnować więzi międzyludzkie podczas wspólnych obiadów i kolacji, warto zatroszczyć się o optymalne warunki, towarzyszące sytuacjom przy stole, zarówno, na co dzień, jak i od święta.
Źródło: Philips Lighting Poland
